چکیده :
در
عصر حاضر که دوره پیشرفت فناوری به خصوص فناوری اطلاعاتی و ارتباطی است
کمتر حرفه ای را می بینیم که دستخوش تغییر و تحول قرار نگرفته باشد . تولید
اطلاعات ، سازماندهی و اشاعه اطلاعات در سایه وجود رایانه و اینترنت شکل
تازه ای به خود گرفته است به طوری که نمی توان از تأثیر این ابزار بر انسان
چشم پوشید و ابعاد مثبت آن را در بروز استعدادها و خلاقیت ها نادیده گرفت.
با توجه به تأثیر بسیار زیاد این ابزار بر دانش آموزان و کم توجهی معلمین و
مسؤولین به این امر مهم ، می بایست کارهای تحقیقی و پژوهشی زیادی انجام
گیرد تا همگان به اهمیت این تغییر و تحول پی ببرند .
بررسی آثار رایانه
بر رشد خلاقیت دانش آموزان و معرفی شیوه های مؤثر و مفید کاربرد آن در
بروز خلاقیت تحقیقات گسترده ای را می طلبد که با یک برنامه محدود امکان
نتیجه گیری درست و دقیق محال می نماید و لازم است شاخص های گوناگونی مورد
توجه قرار گیرند .
در این پژوهش ابتدا به تعریف واژه خلاقیت از
دیدگاه صاحبنظران پرداخته شده است . سپس عوامل مؤثر در بروز خلاقیت ،
رایانه به عنوان ابزار آموزشی ، فواید و اهمیت استفاده
از رایانه ،
علت عدم کاربرد چشمگیر رایانه در آموزش و پرورش ، ضرورت توسعه فناوری
اطلاعات و استفاده از اینترنت و مهمتر از همه روش های مؤثر کاربرد رایانه
در بروز خلاقیت و . . . مورد بررسی قرارگرفته است .
بر مبنای موضوع پژوهش به ارائه و اجرای پرسشنامه ای کوتاه مبادرت ورزیده شده است .
در پایان توصیه ها ، موانع و مشکلات و شرایط اجرایی کاربرد رایانه در آموزش و پرورش مورد بررسی قرار گرفته است .
امید است که در آینده ای بسیار نزدیک به نقش این ابزار مهم بیشتر از حال
توجه گردد و تحقیقات گسترده ای توسط طالبان علم و پیشرفت انجام گیرد .
ضرورت و اهمیت تحقیق :
ضرورت توسعه فن آوری اطلاعات و استفاده از اینترنت در آموزش و پرورش
رایانه ماشینی است که سرآمد فناوری عصر حاضر به شمار می آید . با توجه به
پیچیدگی جهان امروز لازم است ما نیز فناوری خود را با پیشرفت های موجود
هماهنگ کرده و آن را با نیازهای جامعه متناسب سازیم .
نوکردن نخست باید
از جایی آغاز شود که به آموزش دانش ها و مهارت ها ی جدید و یادگیری عمیق
تر و سریعتر می انجامد . پیشرفت سریع دانش بشری در قرن حاضر ، متنوع شدن
نیازها ، تحولات سریع فن آوری به ویژه در زمینه ارتباطات ، تغییرات
عمده ای را بر جهان گذاشته و خواهد گذاشت .
استفاده از رایانه در انجام
امور مختلف یک سازمان ، ایجاد دولت الکترونیکی ، تجارت الکترونیکی ، ایجاد
دانشگاه ها و مدارس مجازی همگی محصول گسترش اینترنت و به طورکلی فناوری
اطلاعات است. امروزه اصطلاح فناوری اطلاعات به طور وسیعی در سطح جهان
منتشر شده است که آن را علم و مهارت درباره همه جنبه های به کارگیری رایانه
، ذخیره سازی داده ها و ارتباطات تعریف کرده اند . فناوری اطلاعات را می
توان بخش فنی نظام اطلاعاتی دانست که شامل سخت افزار ، نرم افزار ، پایگاه
های اطلاعاتی و شبکه های ارتباطی است .
شاید اینترنت بزرگترین عامل
تغییر فناوری ، تغییر شکل بازرگانی ، رسانه ها ، سرگرمی ها و جامعه از راه
های حیرت انگیز در طول تاریخ باشد اما تمامی این قدرت در حال حاضر بستگی به
دگرگونی درآموزش و پرورش دارد . اینترنت امکان تحقق این هدف را که بتوانیم
شرایط مناسب یادگیری را برای همه افراد کشور اعم از کودک ، نوجوان و
بزرگسال ، زن و مرد فراهم سازیم به ما می دهد .
واقعیت این است که
میلیون ها نفر در جهان هنوز نمی توانند به اینترنت دسترسی داشته باشند و
نمی دانند که چگونه شبکه جهانی دانش را در اختیار گیرند . آنان نمی دانند
که چگونه اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورند ، چگونه از آن استفاده
کنند ، چگونه آن را مبادله کنند و چگونه این اطلاعات را برای خود محفوظ
نگهدارند . این افراد هم اکنون هم در معرض خطر هستند و برای رفع این مشکل
آموزشی باید تدابیری اتخاذ شده و اقدام هایی انجام شود .
به
کارگیری فناوری اطلاعات و اینترنت و استفاده از امکانات رسانه های صوتی ،
تصویری و گرافیکی آن شرایط مناسبی را برای یادگیری و درک و فهم بیشتر
تدریس معلمان فراهم می سازد . در واقع اینترنت راه های متنوعی را پیش روی
فراگیران و معلمان می گذارد تا با تنوع بیشتری یاد گیرند و یاد دهند .
استفاده از اینترنت باعث مشارکت و فعالیت افراد می شود نه انفعال آنها و
امکان تعامل و ارتباط فراگیران را میسر می سازد .
ارتقاء کیفیت آموزش
از طریق شبکه و اینترنت یکی از انتظاراتی است که از فناوری اطلاعات می رود .
یک سؤال مهم این است که آیا یادگیری از طریق رایانه و اینترنت به اندازه
سایر شیوه های یادگیری اثر بخش است ؟
نتایج تحقیقات اخیر در مورد اثر
بخشی یادگیری از راه دور حاکی از آن است که این شیوه می تواند در یادگیری
اثربخش باشد به شرط این که بر کیفیت آن نظارت شود .
یکی دیگر از کارکردهای اینترنت شناخت فرهنگ ملل ، شناخت تفاوت ها و تشابهات فرهنگی و دلایل این تفاوت ها و تشابهات است .
افزایش انگیزه یادگیرندگان ، فعال کردن یادگیرندگان از طریق درگیر کردن
آنها با محتوای برنامه درسی و نیز کاهش هزینه های آموزشی در درازمدت از
دیگر اثرات استفاده از فناوری اطلاعات در نظام آموزشی است .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات
ـ موضوع ۱
ـ سؤال ﺗﺤﻘﻴق ۱
ـ فرﺿﻴﻪ های ﺗﺤﻘﻴق ۱
ـ روش ﺗﺤﻘﻴق ۱
ـ هدف ﺗﺤﻘﻴق ٢
ـ ضرورت و اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺤﻘﻴق ٢
ـ مفاﻫﻴﻢ کلی ۶
فصل دوم : مبانی نظری ﺗﺤﻘﻴق
ـ نتاﻳﺞ ﭘﮋﻭﻫﺶ های مربوط به روش آموزش به کمک راﻳﺎﻧﻪ ٨
ـ برخی از نتایج تحقیق بین المللی توسعه ICT در آموزش و پرورش ۱٠
ـ استراتژی آموزش الکترونیکی در کشورهای اروپایی ۱٣
ـ مفهوم خلاﻗﻴﺖ از دﻳﺪﮔﺎه صاحبنظران ۱۴
ـ رابطه خلاﻗﻴﺖ ، هوش و پیشرفت تحصیلی ۱٨
ـ رابطه خلاقیت و نبوغ با بیماریهای روانی ۱٩
ـ خلاقیت در سطح اجتماعی ٢٠
ـ دانش ٢۱
فصل سوم : مزایا و محدودیت های سیستم های رایانه
ـ رایانه ماشین دلهره آور ٢٣
ـ محدودیت های رایانه ٢۵
ـ آموزش برنامه ای ٢۶
ـ انواع برنامه های آموزش برنامه ای ٢٧
ـ نتایج پژوهش های مربوط به روش آموزش برنامه ای ٢٨
ـ ماشین آموزشی ٢٩
ـ آموزش به کمک رایانه ٣۱
ـ مزایای آموزش رایانه ای ٣۶
ـ زمینه های تسهیل کننده توسعه ICT در آموزش و پرورش ٣٨
ـ یادگیری راهی به سوی پرکردن شکاف دیجیتالی ٣٩
فصل چهارم : داده های آماری
ـ ابزار جمع آوری ۵٩
ـ روش جمع آوری اطلاعات ۵٩
ـ یافته های تحقیق ۵٩
ـ جدول شماره ۱ ۶٠
ـ نمودار شماره ۱ ۶۱
ـ جدول شماره ٢ ۶٢
ـ نمودار شماره ٢ ۶٣
ـ جدول شماره ٣ ۶۴
ـ نمودار شماره ٣ ۶۵
ـ جدول شماره ۴ ۶۶
ـ نمودار شماره ۴ ۶٧
ـ جدول کل ۶٨
ـ نمودار کل ۶٩
فصل پنجم : وارسی فرضیات و نتیجه گیری
ـ تجزیه و تحلیل یافته ها ٧٠
ـ نتیجه گیری ٧٠
فصل ششم : اراﺋﻪ پیشنهادها و راهکارها
ـ فیلتر کردن راهی برای ایجاد محیط سالم در اینترنت ٧۴
ـ اثر بخش کردن استفاده از فناوری اطلاعات و اینترنت ٧٩
ـ راهکارهای گسترش کارآمد و بهینه فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش . . . ٨٢
ـ آموزش الکترونیکی برای معلمان ٨٧
ـ دیدگاه آرمانی ٨٩
ـ توصیه ها ٩٠
ـ موانع و مشکلات اصلی در اجرای برنامه آموزش رایانه ای ٩۱
ـ شرایط اجرایی ٩٣
٭ پیوست ها
٭ منابع
منابع
۱.
اتکینسون ، ریتا ، ال ، اتکینسون ، ریچارد ، اس ، هیلگارد ، ارنست ، ار ،
زمینه روانشناسی ، جلد اول ، ترجمه محمد تقی براهنی و
همکاران ، تهران ، انتشارات رشد ، ۱٣٧٣
٢. انصاری جعفری ، رقیه ، بررسی راهبرد یادگیری و خلاقیت دانش آموزان ، پایان نامه
کارشناسی ارشد ، ٧۵-٧۶
٣. بخشی ، لطفعلی ، آشنایی با کامپیوتر و داده پردازی ، انتشارات ساحل ، ۱٣٧٣
۴. برانیگان ، گری ، جی ، آزمون روانشناسی فعالیت های کاربردی یادگیری ، ترجمه فریبا
نبوی آل آقا ، تهران ، انتشارات امیرکبیر ، ۱٣٨۱
۵. پژوهش نامه آموزشی ، شماره های ۴٩ ـ ۵٠ ـ ۵۱ ، ۱٣٨۱
۶. پورافکاری ، نصرت الله ، فرهنگ جامع روانشناسی ـ روانپزشکی ، انتشارات فرهنگ
معاصر۱٣٧٣
٧. حسینی ، فخرالسادات ، بررسی آموزش به کارگیری راهبردهای یادگیری بر خلاقیت و
پیشرفت تحصیلی ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، ۱٣٨٠
٨. روزنامه جام جم ، ٨ اردیبهشت ۱٣٨٢
٩. سیف ، علی اکبر ، روانشناسی پرورشی ، روانشناسی یادگیری و آموزش ، انتشارات آگاه
۱٣٨۱
۱٠. فصل نامه خلاقیت و نوآوری ، شماره های ۵ و ۶ ، زمستان ٨٢ و بهار ٨٣
۱۱. کریمی طاری ، کوروش ، جباریه ، علیرضا ، رحیمی ، حسین ، کار و رایانه ، ۱٣٧٩
۱٢. گلاور ، جان ای ، برونینگ ، راجر اچ ، روانشناسی تربیتی ـ اصول و کاربرد آن ، تهران
مرکز نشر دانشگاهی ، ۱٣٧٨
۱٣. ماهنامه رشد ( تکنولوژی آموزشی ) ، دوره نوزدهم ، اردیبهشت ماه ٨٣ ، شماره ۱۵٧
۱۴. ماهنامه رشد ( مدیریت مدرسه ) ، اردیبهشت ماه ۱٣٨٣ ، شماره های ٧ و ٨
۱۵. هرگنهان ، بی ، ار ، السون ، ام ، اچ ، مقدمه ای بر نظریه های یادگیری ، ترجمه علی
اکبر سیف ، تهران ، انتشارات دانا ، ۱٣٧۴
چکیده :
در
عصر حاضر که دوره پیشرفت فناوری به خصوص فناوری اطلاعاتی و ارتباطی است
کمتر حرفه ای را می بینیم که دستخوش تغییر و تحول قرار نگرفته باشد . تولید
اطلاعات ، سازماندهی و اشاعه اطلاعات در سایه وجود رایانه و اینترنت شکل
تازه ای به خود گرفته است به طوری که نمی توان از تأثیر این ابزار بر انسان
چشم پوشید و ابعاد مثبت آن را در بروز استعدادها و خلاقیت ها نادیده گرفت.
با توجه به تأثیر بسیار زیاد این ابزار بر دانش آموزان و کم توجهی معلمین و
مسؤولین به این امر مهم ، می بایست کارهای تحقیقی و پژوهشی زیادی انجام
گیرد تا همگان به اهمیت این تغییر و تحول پی ببرند .
بررسی آثار رایانه
بر رشد خلاقیت دانش آموزان و معرفی شیوه های مؤثر و مفید کاربرد آن در
بروز خلاقیت تحقیقات گسترده ای را می طلبد که با یک برنامه محدود امکان
نتیجه گیری درست و دقیق محال می نماید و لازم است شاخص های گوناگونی مورد
توجه قرار گیرند .
در این پژوهش ابتدا به تعریف واژه خلاقیت از
دیدگاه صاحبنظران پرداخته شده است . سپس عوامل مؤثر در بروز خلاقیت ،
رایانه به عنوان ابزار آموزشی ، فواید و اهمیت استفاده
از
رایانه ، علت عدم کاربرد چشمگیر رایانه در آموزش و پرورش ، ضرورت توسعه
فناوری اطلاعات و استفاده از اینترنت و مهمتر از همه روش های مؤثر کاربرد
رایانه در بروز خلاقیت و . . . مورد بررسی قرارگرفته است .
بر مبنای موضوع پژوهش به ارائه و اجرای پرسشنامه ای کوتاه مبادرت ورزیده شده است .
در پایان توصیه ها ، موانع و مشکلات و شرایط اجرایی کاربرد رایانه در آموزش و پرورش مورد بررسی قرار گرفته است .
امید است که در آینده ای بسیار نزدیک به نقش این ابزار مهم بیشتر از حال
توجه گردد و تحقیقات گسترده ای توسط طالبان علم و پیشرفت انجام گیرد .
ضرورت و اهمیت تحقیق :
ضرورت توسعه فن آوری اطلاعات و استفاده از اینترنت در آموزش و پرورش
رایانه ماشینی است که سرآمد فناوری عصر حاضر به شمار می آید . با توجه به
پیچیدگی جهان امروز لازم است ما نیز فناوری خود را با پیشرفت های موجود
هماهنگ کرده و آن را با نیازهای جامعه متناسب سازیم .
نوکردن نخست باید
از جایی آغاز شود که به آموزش دانش ها و مهارت ها ی جدید و یادگیری عمیق
تر و سریعتر می انجامد . پیشرفت سریع دانش بشری در قرن حاضر ، متنوع شدن
نیازها ، تحولات سریع فن آوری به ویژه در زمینه ارتباطات ، تغییرات
عمده ای را بر جهان گذاشته و خواهد گذاشت .
استفاده از رایانه در انجام
امور مختلف یک سازمان ، ایجاد دولت الکترونیکی ، تجارت الکترونیکی ، ایجاد
دانشگاه ها و مدارس مجازی همگی محصول گسترش اینترنت و به طورکلی فناوری
اطلاعات است. امروزه اصطلاح فناوری اطلاعات به طور وسیعی در سطح جهان
منتشر شده است که آن را علم و مهارت درباره همه جنبه های به کارگیری رایانه
، ذخیره سازی داده ها و ارتباطات تعریف کرده اند . فناوری اطلاعات را می
توان بخش فنی نظام اطلاعاتی دانست که شامل سخت افزار ، نرم افزار ، پایگاه
های اطلاعاتی و شبکه های ارتباطی است .
شاید اینترنت بزرگترین عامل
تغییر فناوری ، تغییر شکل بازرگانی ، رسانه ها ، سرگرمی ها و جامعه از راه
های حیرت انگیز در طول تاریخ باشد اما تمامی این قدرت در حال حاضر بستگی به
دگرگونی درآموزش و پرورش دارد . اینترنت امکان تحقق این هدف را که بتوانیم
شرایط مناسب یادگیری را برای همه افراد کشور اعم از کودک ، نوجوان و
بزرگسال ، زن و مرد فراهم سازیم به ما می دهد .
واقعیت این است که
میلیون ها نفر در جهان هنوز نمی توانند به اینترنت دسترسی داشته باشند و
نمی دانند که چگونه شبکه جهانی دانش را در اختیار گیرند . آنان نمی دانند
که چگونه اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورند ، چگونه از آن استفاده
کنند ، چگونه آن را مبادله کنند و چگونه این اطلاعات را برای خود محفوظ
نگهدارند . این افراد هم اکنون هم در معرض خطر هستند و برای رفع این مشکل
آموزشی باید تدابیری اتخاذ شده و اقدام هایی انجام شود .
به
کارگیری فناوری اطلاعات و اینترنت و استفاده از امکانات رسانه های صوتی ،
تصویری و گرافیکی آن شرایط مناسبی را برای یادگیری و درک و فهم بیشتر
تدریس معلمان فراهم می سازد . در واقع اینترنت راه های متنوعی را پیش روی
فراگیران و معلمان می گذارد تا با تنوع بیشتری یاد گیرند و یاد دهند .
استفاده از اینترنت باعث مشارکت و فعالیت افراد می شود نه انفعال آنها و
امکان تعامل و ارتباط فراگیران را میسر می سازد .
ارتقاء کیفیت آموزش
از طریق شبکه و اینترنت یکی از انتظاراتی است که از فناوری اطلاعات می رود .
یک سؤال مهم این است که آیا یادگیری از طریق رایانه و اینترنت به اندازه
سایر شیوه های یادگیری اثر بخش است ؟
نتایج تحقیقات اخیر در مورد اثر
بخشی یادگیری از راه دور حاکی از آن است که این شیوه می تواند در یادگیری
اثربخش باشد به شرط این که بر کیفیت آن نظارت شود .
یکی دیگر از کارکردهای اینترنت شناخت فرهنگ ملل ، شناخت تفاوت ها و تشابهات فرهنگی و دلایل این تفاوت ها و تشابهات است .
افزایش انگیزه یادگیرندگان ، فعال کردن یادگیرندگان از طریق درگیر کردن
آنها با محتوای برنامه درسی و نیز کاهش هزینه های آموزشی در درازمدت از
دیگر اثرات استفاده از فناوری اطلاعات در نظام آموزشی است .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات
ـ موضوع ۱
ـ سؤال ﺗﺤﻘﻴق ۱
ـ فرﺿﻴﻪ های ﺗﺤﻘﻴق ۱
ـ روش ﺗﺤﻘﻴق ۱
ـ هدف ﺗﺤﻘﻴق ٢
ـ ضرورت و اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺤﻘﻴق ٢
ـ مفاﻫﻴﻢ کلی ۶
فصل دوم : مبانی نظری ﺗﺤﻘﻴق
ـ نتاﻳﺞ ﭘﮋﻭﻫﺶ های مربوط به روش آموزش به کمک راﻳﺎﻧﻪ ٨
ـ برخی از نتایج تحقیق بین المللی توسعه ICT در آموزش و پرورش ۱٠
ـ استراتژی آموزش الکترونیکی در کشورهای اروپایی ۱٣
ـ مفهوم خلاﻗﻴﺖ از دﻳﺪﮔﺎه صاحبنظران ۱۴
ـ رابطه خلاﻗﻴﺖ ، هوش و پیشرفت تحصیلی ۱٨
ـ رابطه خلاقیت و نبوغ با بیماریهای روانی ۱٩
ـ خلاقیت در سطح اجتماعی ٢٠
ـ دانش ٢۱
فصل سوم : مزایا و محدودیت های سیستم های رایانه
ـ رایانه ماشین دلهره آور ٢٣
ـ محدودیت های رایانه ٢۵
ـ آموزش برنامه ای ٢۶
ـ انواع برنامه های آموزش برنامه ای ٢٧
ـ نتایج پژوهش های مربوط به روش آموزش برنامه ای ٢٨
ـ ماشین آموزشی ٢٩
ـ آموزش به کمک رایانه ٣۱
ـ مزایای آموزش رایانه ای ٣۶
ـ زمینه های تسهیل کننده توسعه ICT در آموزش و پرورش ٣٨
ـ یادگیری راهی به سوی پرکردن شکاف دیجیتالی ٣٩
فصل چهارم : داده های آماری
ـ ابزار جمع آوری ۵٩
ـ روش جمع آوری اطلاعات ۵٩
ـ یافته های تحقیق ۵٩
ـ جدول شماره ۱ ۶٠
ـ نمودار شماره ۱ ۶۱
ـ جدول شماره ٢ ۶٢
ـ نمودار شماره ٢ ۶٣
ـ جدول شماره ٣ ۶۴
ـ نمودار شماره ٣ ۶۵
ـ جدول شماره ۴ ۶۶
ـ نمودار شماره ۴ ۶٧
ـ جدول کل ۶٨
ـ نمودار کل ۶٩
فصل پنجم : وارسی فرضیات و نتیجه گیری
ـ تجزیه و تحلیل یافته ها ٧٠
ـ نتیجه گیری ٧٠
فصل ششم : اراﺋﻪ پیشنهادها و راهکارها
ـ فیلتر کردن راهی برای ایجاد محیط سالم در اینترنت ٧۴
ـ اثر بخش کردن استفاده از فناوری اطلاعات و اینترنت ٧٩
ـ راهکارهای گسترش کارآمد و بهینه فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش . . . ٨٢
ـ آموزش الکترونیکی برای معلمان ٨٧
ـ دیدگاه آرمانی ٨٩
ـ توصیه ها ٩٠
ـ موانع و مشکلات اصلی در اجرای برنامه آموزش رایانه ای ٩۱
ـ شرایط اجرایی ٩٣
٭ پیوست ها
٭ منابع
منابع
۱.
اتکینسون ، ریتا ، ال ، اتکینسون ، ریچارد ، اس ، هیلگارد ، ارنست ، ار ،
زمینه روانشناسی ، جلد اول ، ترجمه محمد تقی براهنی و
همکاران ، تهران ، انتشارات رشد ، ۱٣٧٣
٢. انصاری جعفری ، رقیه ، بررسی راهبرد یادگیری و خلاقیت دانش آموزان ، پایان نامه
کارشناسی ارشد ، ٧۵-٧۶
٣. بخشی ، لطفعلی ، آشنایی با کامپیوتر و داده پردازی ، انتشارات ساحل ، ۱٣٧٣
۴. برانیگان ، گری ، جی ، آزمون روانشناسی فعالیت های کاربردی یادگیری ، ترجمه فریبا
نبوی آل آقا ، تهران ، انتشارات امیرکبیر ، ۱٣٨۱
۵. پژوهش نامه آموزشی ، شماره های ۴٩ ـ ۵٠ ـ ۵۱ ، ۱٣٨۱
۶. پورافکاری ، نصرت الله ، فرهنگ جامع روانشناسی ـ روانپزشکی ، انتشارات فرهنگ
معاصر۱٣٧٣
٧. حسینی ، فخرالسادات ، بررسی آموزش به کارگیری راهبردهای یادگیری بر خلاقیت و
پیشرفت تحصیلی ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، ۱٣٨٠
٨. روزنامه جام جم ، ٨ اردیبهشت ۱٣٨٢
٩. سیف ، علی اکبر ، روانشناسی پرورشی ، روانشناسی یادگیری و آموزش ، انتشارات آگاه
۱٣٨۱
۱٠. فصل نامه خلاقیت و نوآوری ، شماره های ۵ و ۶ ، زمستان ٨٢ و بهار ٨٣
۱۱. کریمی طاری ، کوروش ، جباریه ، علیرضا ، رحیمی ، حسین ، کار و رایانه ، ۱٣٧٩
۱٢. گلاور ، جان ای ، برونینگ ، راجر اچ ، روانشناسی تربیتی ـ اصول و کاربرد آن ، تهران
مرکز نشر دانشگاهی ، ۱٣٧٨
۱٣. ماهنامه رشد ( تکنولوژی آموزشی ) ، دوره نوزدهم ، اردیبهشت ماه ٨٣ ، شماره ۱۵٧
۱۴. ماهنامه رشد ( مدیریت مدرسه ) ، اردیبهشت ماه ۱٣٨٣ ، شماره های ٧ و ٨
۱۵. هرگنهان ، بی ، ار ، السون ، ام ، اچ ، مقدمه ای بر نظریه های یادگیری ، ترجمه علی
اکبر سیف ، تهران ، انتشارات دانا ، ۱٣٧۴
چکیده
طرح حاضر با هدف طراحی، ارزیابی و اجرای دورۀ آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر برای دانش آموزان مقطع متوسطه انجام یافته است. جهت طراحی دوره، نظریات سوء مصرف، پیشگیری و منابع مرتبط مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به موارد مشترک و متفاوت نظریات و دوره های پیشین و اعمال نظر متخصصین، دورۀ مذکور طراحی و تدوین شد و مورد تأیید ۵ نفر از روان شناسان قرار گرفت. نگرش سنج دانش آموزان به مواد مخدر، پس از بررسی مبانی نظری مرتبط و ابزارهای پیشین به صورت مقدماتی طراحی گردید. روایی محتوایی آزمون با استفاده ازضریب توافق داوران (۲۸ نفر از اساتید روان شناسی و مشاوره و عموماً با تجربۀ کار بالینی با معتادان) مورد تأیید قرار گرفت. پایایی آزمون مذکور، با اجرای مقدماتی (Pilot) بر روی ۳۰ نفر از دانش آموزان مقطع متوسطه در سال سوم دبیرستان، با استفاده ازآلفای کرنباخ محاسبه شده و ضریب بدست آمده ۷۳۳/۰ می باشد. جهت اجرای دوره، ۲ گروه از دانش آموزان مقطع دبیرستان در پایۀ سوم انتخاب شدند. با استفاده از طرح نیمه آزمایشی پیش آزمون، پس آزمون با گروه گواه پس از اجرای پیش آزمون بر روی گروه ها (نگرش سنج محقق ساخته)، دورۀ آموزشی طی ۴ جلسه برای گروه آزمایشی برگزار گردید. در نهایت، داده ها با استفاده از نرم افزار آماری Spss . 12 و با استفاده از آزمون های t مستقل وتحلیل کوواریانس مورد بررسی قرار گرفت. تفاوت معنی دار در نگرش به سوء مصرف مواد مخدر در گروه آزمایشی گواه از اثر بخشی دوره در ایجاد نگرش منفی به سوء مصرف مواد مخدر داشته است و از این رو دورۀ مذکور می تواند در سطح وسیع تر برای پیشگیری اولیه کاربرد داشته باشد.
مقدمه
سوء مصرف مواد مخدر، امروزه پا را از مرز اختلالات فردی و روان شناختی فراتر نهاده و به یک معضل اجتماعی تبدیل شده است. شیوع روز افزون، درگیری اقشار مختلف اجتماعی در مصرف، تنوع گسترده و کاهش سن ابتلا، دانشمندان و برنامه ریزان را بر آن داشته تا نسبت به حل آن چاره جویی نمایند.
کاهش عرضه و کاهش تقاضا، همواره و از دیر باز دو سیاست عمده در حل مسأله مواد مخدر بوده است. به رغم تلاش های قابل ستایش در کاهش عرضه، تقاضای مصرف روز به روز افزایش یافته و قربانیان بیشتری را به کام خود فرو می برد. از این رو روانشناسان، جامعه شناسان، متخصصان تعلیم و تربیت و … اهتمام خود را صرف کاهش و کنترل تقاضا نموده اند.
طرح نظریات متعدد در تعلیل گرایش ها و پیشگیری شاهدی براین مدعا ست. و باز نیز برغم تمامی تلاش های ارزشمند صاحبان اندیشه، این مسأله به قوت خود باقی است.
سود سرشار نامشروع تجارت مواد مخدر، جذابیت های آنی فیزیولوژیکی و روانی مصرف مواد، هزینه های سرسام آور درمان و توانبخشی معتادان، دانشمندان روان شناس را برآن داشته که این بار، مشکل را پیش از پدیدآیی حل نمایند.
دو دهۀ اخیر انقلابی در پیشگیری از مصرف مواد بوده است. طراحی نظریات و برنامه های متعدد برای پیشگیری اولیه در کشورهای مختلف و برای اقشار گوناگون جامعه، دستاورد این کوشش ها بوده است.
رویکردهای القای ترس، هنجاری ، آموزش مهارت های زندگی، آموزش مقاومت اجتماعی … و برنامه های آموزشی منتج از آنها، همه و همه در پژوهش های بسیاری چه در کوتاه مدت و چه در دراز مدت مورد ارزیابی قرار گرفته است. مطالعات نشان داده اند که به رغم سودمندی قابل توجه برخی از برنامه ها، راه درازی تا دستیابی به نظریه یا نظریات منسجم و برنامه های قابل اعتماد آموزشی باقی است.
بررسی آسیب شناسانۀ برنامه های آموزشی در حوزه پیشگیری، فعالیت بسیارمهمی در بهبود برنامه های آموزشی است. شاید بتوان تنگ نظری در لحاظ نمودن عوامل متعدد دخیل در برخی از رویکردهای نظری و به تبع آن در برنامه های آموزشی را اساس این ضعف ها دانست.
هدف پژوهش حاضر، طراحی و تدوین دورۀ آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر برای دانش آموزان مقطع متوسط به عنوان یکی از آسیب پذیرترین اقشار در ابتلا بوده است.
جهت انجام طرح حاضر، ابتدا تمامی نظریات سوء مصرف و پیشگیری- یا دست کم مهمترین آنها- مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نقطۀ عطف هر نظریه و اصول اساسی در هرکدام استخراج شده. موارد مذکور همراه با تجربۀ پژوهشگر، به صورت منسجم برای اجرا تدوین گردید. بدین ترتیب مجموعۀ به دست آمده مجموعه ای است از تلفیق تئوری های متعدد که از موارد مشترک و متفاوت نظریات مختلف و تجربۀ پژوهشگر غنی شده و مورد تأیید ۵ تن از روانشناسان قرار گرفته است. جهت اجرا با استفاده از طرح نیمه آزمایشی پیش آزمون، پس آزمون با گروه گواه، ۲ گروه از دانش آموزان مقطع متوسطه (درهر گروه ۳۰ نفر و در مجموع ۶۰ نفر) انتخاب شدند. ابزار سنجش نگرش به سوء مصرف، محقق ساخته بوده و پس از بررسی ادبیات تحقیق و سنجه های مختلف در موضوع نسبت به تهیه و تدوین آن اقدام شده است. جهت بررسی روایی آزمون ازضریب توافق ۲۸ تن از داوران (اساتید محترم دانشگاه در رشته های روان شناسی و مشاوره) و جهت بررسی پایایی آن از ضریب آلفای کرنباخ استفاده شده است. نتایج نشان دار که ابزار مذکور دارایی روایی و پایایی قابل قبول می باشد. دورۀ آموزشی طی ۴ جلسه برای گروه آزمایشی، برگزار شده و طبق طرح، پیش آزمون و پس آزمون برروی گروههای آزمایشی و گواه اجرا گردید. در نهایت نتایج با استفاده از آزمون های آماری t مستقل و تحلیل کو واریانس مورد تحلیل قرارگرفت. نتایج نشانگر اثر بخشی دوره در تغییر نگرش و دانش آموزان مقطع متوسطه به سوء مصرف مواد مخدر بوده و با بسیاری از پژوهش های مشابه همسو می باشد. از دورۀ مذکور می توان به طور وسیع تر برای تغییر نگرش دانش آموزان مقطع متوسطۀ سراسر کشور به سوء مصرف مواد، سود جست.
عنوان صفحه
فهرست مطالب
چکیده ……………………………………………………………………………………………………….. ۱
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. ۲
فصل اول: طرح کلی تحقیق
بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………….. ۵
ضرورت …………………………………………………………………………………………………… ۱۱
اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………….. ۱۲
سؤالات و فرضیات ……………………………………………………………………………………… ۱۲
تعاریف نظری اصطلاحات……………………………………………………………………………… ۱۳
تعاریف عملیاتی اصطلاحات…………………………………………………………………………… ۱۸
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش ها
پیشگیری از مصرف مواد مخدر ……………………………………………………………………….. ۲۰
رویکرد ها و نظریه های پیشگیری ……………………………………………………………………. ۲۴
نگرش مثبت به مواد مخدر ……………………………………………………………………………… ۳۶
نظریات سوء مصرف مواد مخدر ……………………………………………………………………… ۵۰
رویکرد مهارت های زندگی …………………………………………………………………………… ۵۳
رویکرد مهارت های زندگی …………………………………………………………………………… ۶۶
برنامه های آموزش پیشگری در مدارس جهان ……………………………………………………… ۷۹
انگلستان ……………………………………………………………………………………………………. ۸۰
آمریکا ……………………………………………………………………………………………………… ۸۵
کویت ……………………………………………………………………………………………………… ۹۳
ایران ………………………………………………………………………………………………………… ۹۵
دورۀ پیشنهادی آموزش فرد- مدار پیشگری از سوء مصرف مواد مخدر ……………………… ۱۲۵
فصل سوم: روش شناسی
روش تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۱۳۴
جامعۀ آماری ……………………………………………………………………………………………. ۱۳۵
شیوۀ انجام طرح…………………………………………………………………………………………. ۱۳۵
ابزار اندازه گیری ………………………………………………………………………………………. ۱۳۶
شیوۀ تجزیه و تحلیل اطلاعات ………………………………………………………………………. ۱۳۸
فصل جهارم: نتایج
نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل اطلاعات ……………………………………………………. ۱۴۱
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………. ۱۴۶
محدودیت ها ……………………………………………………………………………………………. ۱۵۹
پیشنهاد ها ……………………………………………………………………………………………….. ۱۶۰
منابع ……………………………………………………………………………………………………… ۱۶۷
فهرست جداول
فصل اول
جدول ۱- ۱: ملاک های DSM- IV برای مسمومیت با مواد…………………………………….. ۱۵
جدول ۱- ۲: ملاک های DSM- IV برای ترک مواد…………………………………………….. ۱۶
جدول ۱- ۳: ملاک های تشخیص DSM- IV برای وابستگی به مواد………………………….. ۱۶
جدول ۱- ۴: ملاک های تشخیص DSM- IV برای سوء مصرف مواد………………………… ۱۷
فصل دوم
جدول ۲- ۱: خلاصه ای از برنامه های آموزشی مدارس …………………………………………. ۳۵
جدول ۲- ۲: دسته بندی نظریات با توجه به خود، دیگران، جامعه و طبیعت ………………….. ۴۶
جدول ۲- ۳: نقطۀ تمرکز رشته ای نظریه ها…………………………………………………………. ۴۷
جدول ۲- ۴:حدود نظریات با توجه به خلاصۀ عنوان، متغیرهای کلیدی، مادۀ موردتأکید و ویژگی های جمعیت شناختی…………………………………………………………………………………………………….. ۴۸
جدول ۲- ۵: عوامل خطر در سوء مصرف مواد……………………………………………………… ۶۹
جدول ۲- ۶: عوامل محافظت کننده و عوامل خطر برای شروع مصرف داروهای غیر مجاز در بین نوجوانان ۷۰
جدول ۲- ۷: رئوس محتوای برنامۀ پیشگیری از اعتیاد در کتاب تغذیه و بهداشت……………. ۸۵
جدول ۲- ۸: در زمینۀ آموزش پیشگیری از اعتیاد…………………………………………………… ۸۸
جدول ۲- ۹: معرفی دارو و هشدارهای آن ………………………………………………………….. ۸۹
جدول ۲- ۱۰: روش های تدریس درزمینۀ آموزش پیشگیری ازاعتیاددرکشورهای موردمطالعه. ۱۲۴
جدول ۲- ۱۱: تقسیم بندی ابعاد عوامل غیر قابل کنترل (فردی و اجتماعی)………………….. ۱۲۶
جدول ۲- ۱۲: تقسیم بندی ابعاد عوامل قابل کنترل (فردی و اجتماعی)………………………. ۱۲۶
جدول ۲- ۱۳: عوامل غیر قابل کنترل (فردی و اجتماعی) ………………………………………. ۱۲۷
جدول ۲- ۱۴: عوامل قابل کنترل (فردی و اجتماعی) ……………………………………………. ۱۲۸
جدول ۲- ۱۵: عوامل قابل کنترل (فردی و اجتماعی) در مجموع نظریات پیشین……………. ۱۲۹
جدول۲- ۱۶: تقسیم بندی ابعاد وسطوح مداخلات در پیشگیری از سوءمصرف مواد مخدر. ۱۲۹
جدول۲- ۱۷: دورۀ آموزشی فرد- مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر (با تأکید بر عوامل قابل کنترل اجتماعی) ۱۳۰
جدول۲- ۱۸: دورۀ آموزشی فرد- مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر (با تأکید بر عوامل قابل کنترل فردی و اجتماعی)…………………………………………………………………………………………………. ۱۳۱
جدول۲- ۱۹: امتیاز دورۀ آموزش فرد- مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر مبتنی بر عوامل قابل کنترل فردی و اجتماعی …………………………………………………………………………………………………. ۱۳۲
فصل سوم
جدول ۳- ۱: دیاگرام طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل غیرتصافی……………. ۱۳۴
جدول ۳- ۲: نمونه سؤالات آزمون …………………………………………………………………. ۱۳۶
جدول ۳- ۳: خلاصۀ محاسبۀ t تک متغیری برای بررسی روایی ابزار………………………… ۱۳۷
فصل چهارم
جداول ۴- ۱: خلاصۀ اطلاعات توصیفی بدست آمده از تحلیل داده ها …………………….. ۱۴۱
جدول ۴- ۲: آماره های پیش آزمون و پس آزمون گروه های گواه و آزمایش…………….. ۱۴۲
جدول ۴- ۳: آزمون برای واریانس ها ……………………………………………………………… ۱۴۲
جدول ۴- ۴: آزمون برای میانگین ها………………………………………………………………… ۱۴۲
جدول ۴- ۵: آزمونt مستقل برای مقایسۀ اختلاف میانگین های پیش آزمون و پس آزمون گروه های گواه آزمایشی…………………………………………………………………………………………………………….. ۱۴۳
جدول ۴- ۶: خلاصۀ نتایج تحلیل کوواریانس ……………………………………………………. ۱۴۴
فهرست شکل ها
شکل ۲- ۱: الگوی کلی شروع مصرف ……………………………………………………………… ۷۱
شکل ۲- ۲: رابطۀ عوامل مؤثر در سوء مصرف مواد مخدر ………………………………………. ۸۱
شکل ۲- ۳: مثالی از رسم نقشۀ پنداره ها برای الکل …………………………………………….. ۱۱۳
شکل ۲- ۴: مثالی از رسم نقشۀ مفهوم ها برای سیگاز گشیدن …………………………………. ۱۱۴
فهرست پیوست ها
پیوست الف. نگرش سنج سوء مصرف مواد مخدر ………………………………………………. ۱۶۱
پیوست ب. دورۀ آموزشی فرد – مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر به تفکیک جلسات آموزشی ۱۶۳
منابع:
- آذری نواز، خیراله و آزاد حسین، (بهار ۱۳۸۳). بررسی آموزش نقش فیلم مستند و کاریکاتور با محتوای ضد اعتیاد در نگرش دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی منطقۀ ۷ تهران، نسبت به اعتیاد و مقایسۀ آنها، محل نشر: تهران ، فصلنامۀ اعتیاد پژوهی (علمی – پژوهشی)، سال دوم، شمارۀ ۶٫
- اباد نیسکی هوارد، ترجمۀ محمد علی زکریایی و همکاران، (۱۳۸۴). مواد مخدر، نگاهی اجمالی (فصل دهم، پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر)، محل نشر: تهران، انتشارات جامعه و فرهنگ ریاست جمهوری ستاد مبارزه با مواد مخدر، صفحات ۲۹۱ الی ۳۰۸ .
- باقری منصور و بهرامی احسان هادی، (تابستان ۱۳۸۲). نقش آموزش مهارت های زندگی، بر دانش و نگرش نسبت به مواد مخدر و عزت نفس دانش آموزان، محل نشر: تهران، فصلنامۀ اعتیاد پژوهی (علمی – پژوهشی)، سال اول، شمارۀ ۲٫
- جمالی اختر و قربانی مجید، (پاییز ۱۳۸۳). بررسیزمینه های آموزش پیشگیری از اعتیاد ودر مدارس کل کشور،محل نشر: تهران، فصلنامۀ اعتیاد پژوهی (علمی – پژوهشی)، سال دوم، شمارۀ ۸ .
- دلاور علی، (۱۳۸۳). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، محل نشر: تهران، (چاپ سوم از ویرایش جدید) انتشارات رشد.
- دلاور علی، علیزاده ابراهیم و رضایی علی محمد، (۱۳۸۴). ساخت و استاندارد سازی آموزش نگرش سنج به مواد مخدر و تعیین رابطۀ میان مؤلفه های فردی و خانوادگی با آن برای دانش آموزان مقطع متوسطۀ شهر تهران، محل نشر: تهران، فصلنامۀ تعلیم و تربیت، شمارۀ ۷۹٫
- دفتر پیشگیری، (۱۳۸۴). مدرسۀ مروج سلامت (راهنمای دبیران رابط)، محل نشر: تهران، معاونت تربیت بدنی و تندرستی وزارت آموزش و پرورش.
- دفتر پیشگیری، (۱۳۸۴). مدرسۀ مروج سلامت (راهنمای دبیر)، محل نشر: تهران، معاونت تربیت بدنی و تندرستی وزارت آموزش و پرورش.
- دفتر پیشگیری، (۱۳۸۴). مدرسۀ مروج سلامت (خود آموز پیشگیری ویژۀ دانش آموزان سال دوم متوسطه)، محل نشر: تهران، معاونت تربیت بدنی و تندرستی وزارت آموزش و پرورش.
- سازمان جهانی بهداشت،(۱۳۷۹). برنامۀ آموزش مهارت های زندگی واحد بهداشت و روان و پیشگیری از سوء مصرف مواد (ربابه نوری قاسم آبادی و پروانه محمد خانی،مترجمین، محل نشر: تهران، معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، ۱۹۷۹).
- شریفی حسن پاشا و شریفی نسترن، (۱۳۸۰). روش های تحقیق در علوم رفتاری، (چاپ دوم)، محل نشر: تهران، انتشارات سخن.
- کلانتز و هارتل، (۲۰۰۲). پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر در نوجوانان، یافته های جاری و جهت گیری های آتی، (مسعود محمدی و همکاران، مترجم)، فصل ۱۲، بوتوین گیلبرت جی. (مجید قربانی، مترجم)، چاپ نشده.
- لیتری ون. جی، سیرز مولیه، پیرسون هلن و انشتاین، (۱۹۸۴). نظریه های سوء مصرف مواد، (چاپ اول)، محل نشر: تهران، انتشارات جامعه و فرهنگ ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری، (تاریخ نشر اثر به زبان اصلی، ۱۹۸۰).
چکیده
یکی از مطالعات اساسی برای برنامه‌ریزی وتوسعه، شناخت ویژگی‌های طبیعی مناطق و آگاهی از توان‌ها و استعدادهای بالقوه آن است در این راستا مطالعه‌ی ژئومورفولوژی به عنوان علمی که به بررسی اشکال وعوارض سطح زمین از نقطه نظر ماهیت، نوع مواد وفرآیندهای مؤثر در تحول آنها می‌پردازد؛ نقش زیربنایی در برنامه‌های توسعه ایفا می‌نماید. در این پایان‌نامه منطقه‌ی کهک واقع در قسمت جنوبی استان قم مورد بررسی قرار گرفته است.
هدف اصلی تحقیق شناخت قابلیت‌ها و محدودیت‌ها می‌باشد به لحاظ قابلیت می‌توان به ذخیره‌سازی آبهای زیرزمینی و سطحی، امکان توسعه‌ی آب و خاک مناسب، قابلیت برای ایجاد و توسعه‌ی شهرک‌ها و روستا شهرهای جدید در زمین‌های مناسب، و توسعه‌ی صنعت توریسم را نام برد. محدودیت‌هایی نظیر سیل‌خیز‌بودن منطقه و آسیب‌پذیری ناشی از سیلاب در بیشتر نقاط، وجود حرکت‌های دامنه‌ای به لحاظ دارابودن شیب زیاد و سازندهای متنوع در بسیاری از روستاها و زمین‌های زراعی آنها وفرسایش شدید به دلیل وجود سازندهای حساس به فرسایش نیز وجود دارد. از آنجا که کهک در روند توسعه قرار دارد، لازم است به شرایط، توان‌ها و محدودیتهای محیط طبیعی توجه بیشتری معطوف گردد که با شناخت آنها، توسعه‌ی شهری، روستایی، انسانی، کشاورزی و صنعتی و معدنی و … در جهت یک توسعه‌ی بدون تخریب حرکت کنند.
فهرست عناوین
فصل اول- کلیات تحقیق ………………………………………………………………….. ۱
۱-۱ موقعیت منطقه ی مورد مطالعه…………………………………………… ۲
۱-۲ بیان مسئله و ضرورت اجرای طرح ………………………………………………. ۴
۱-۳ پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………….. ۵
۱-۴ اهداف تحقیق ………………………………………………………………… ۸
۱-۵ سئولات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………… ۹
۱-۶ فرضیات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………… ۹
۱-۷ روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………… ۹
۱-۸ تجزیه و تحلیل اطلاعات ……………………………………………………………………………………………………. ۱۰
۱-۹ محدودیت ها و مشکلات تحقیق ………………………………………………………………………………………. ۱۱
فصل دوم- زمین شناسی منطقه …………………………………………………………………… ۱۲
۲-۱ زمین شناسی منطقه …………………………………………………………………………………………………………. ۱۳
۲-۲ رسوب شناسی منطقه ……………………………………………………………………………………………………….. ۱۴
۲-۲-۱ ائوسن …………………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۴
۲-۲-۲ اولیگوسن………………………………………………………………………………………………………………………… ۱۵
۲-۲-۳ رسوبات دوران چهارم ……………………………………………………………………………………………………. ۱۵
۲-۳ داده های تکتونیکی …………………………………………………………………………………………………………… ۱۶
۲-۳-۱ گسل ها …………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۷
۲-۳-۱-۱ گسل بیدهند ……………………………………………………………………………………………………………. ۱۸
۲-۳-۱-۲ دیگر گسل ها ……………………………………………………………………………………………………………. ۱۹
۲-۴ داده های ساختمانی ………………………………………………………………………………………………………….. ۲۰
۲-۴-۱ چین خوردگی ………………………………………………………………………………………………………………. ۲۰
۲-۵ لیتولو‍ژی …………………………………………………………………………………………………………………………….. ۲۲
۲-۵-۱ ائوسن …………………………………………………………………………………………………………………………….. ۲۲
۲-۵-۲ اولیگوسن ………………………………………………………………………………………………………………………. ۲۴
۲-۵-۳ اولیگوسن- میوسن ……………………………………………………………………………………………………….. ۲۴
۲-۵-۴ میوسن …………………………………………………………………………………………………………………………… ۲۵
۲-۵-۵ پلیوسن- کواترنری ………………………………………………………………………………………………………… ۲۵
فصل سوم- اقلیم شناسی منطقه ………………………………………………………………….. ۲۶
۳-۱ ویژگی های آب و هوایی منطقه………………………………………………………………………………………… ۲۷
۳-۲ دما ………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۲۹
۳-۳ بارندگی ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۳۱
۳-۴ رطوبت نسبی ……………………………………………………………………………………………………………………… ۳۴
۳-۵ یخبندان ……………………………………………………………………………………………………………………………… ۳۵
۳-۶ طبقه بندی اقلیمی منطقه ………………………………………………………………………………………………… ۳۶
فصل چهارم- مصداق های توسعه ………………………………………………………………… ۳۸
۴-۱ مفهوم توسعه ……………………………………………………………………………………………………………………… ۳۹
۴-۲ توسعه، جمعیت و نیازهای انسانی…………………………………………………………………………………….. ۴۰
۴-۳ جمعیت و منابع …………………………………………………………………………………………………………………. ۴۱
۴-۴ توسعه ی روستایی …………………………………………………………………………………………………………….. ۴۳
۴-۵ توسعه ی کشاورزی …………………………………………………………………………………………………………… ۴۴
۴-۵-۱ راهبردها و سیاست های توسعه کشاورزی …………………………………………………………………. ۴۵
۴-۵-۲ استفاده از زمین …………………………………………………………………………………………………………….. ۴۶
۴-۵-۳ استفاده از آب ……………………………………………………………………………………………………………….. ۴۷
۴-۶ توسعه ی صنعتی ………………………………………………………………………………………………………………. ۴۹
۴-۶-۱ مهمترین قابلیت ها و محدودیتهای توسعه ی صنعتی ………………………………………………. ۴۹
۴-۶-۲ راهبردهای توسعه ی صنعتی و معدنی ………………………………………………………………………. ۵۰
۴-۶-۳ استفاده از معادن …………………………………………………………………………………………………………… ۵۱
۴-۶-۳-۱ قابلیت ها و محدودیت های بخش معدن ……………………………………………………………….. ۵۵
۴-۷ توسعه ی شهری ………………………………………………………………………………………………………………… ۵۵
۴-۷-۱ اهداف طرح های توسعه ی شهری ……………………………………………………………………………… ۵۶
۴-۸ توسعه و برنامه ریزی ژئومورفولوژیک ……………………………………………………………………………….. ۵۶
۴-۹ توسعه و ژئومورفولوژی کاربردی ……………………………………………………………………………………….. ۵۸
فصل پنجم- اشکال و فرایندهای ژئومورفولوژیک موثر بر توسعه ی کهک………….. ۶۱
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۶۲
۵-۱ براساس آبراهه ها و انواع شبکه های زهکشی ………………………………………………………………… ۶۲
۵-۲ آبهای زیرزمینی …………………………………………………………………………………………………………………. ۷۰
۵-۳ براساس مخروط های آبرفتی ……………………………………………………………………………………………. ۷۲
۵-۳-۱ مخروط افکنه های فعال ………………………………………………………………………………………………. ۷۳
۵-۳-۲ مخروط افکنه های غیر فعال ……………………………………………………………………………………….. ۷۴
۵-۳-۳ پادگانه های کهن یا trl…………………………………………………………………………………………………. 74
5-3-3-1 پادگانه های کهن از نظر پوشش گیاهی ………………………………………………………………… ۷۴
۵-۴ براساس سطوح هموار (دشت سر) …………………………………………………………………………………… ۷۵
۵-۴-۱ دشت سر لخت ……………………………………………………………………………………………………………… ۷۷
۵-۴-۲ دشت سر انتهایی شبکه آب (دشت سر آپانداژ) …………………………………………………………. ۷۹
۵-۵ براساس سطوح شیب دار ………………………………………………………………………………………………….. ۸۰
۵-۵-۱ تیپ کوهستان با توده ی سنگی …………………………………………………………………………………. ۸۳
۵-۵-۲ تیپ کوهستان با بیرون زدگی ……………………………………………………………………………………… ۸۵
۵-۵-۳ تیپ کوهستان با گیلویی ………………………………………………………………………………………………. ۸۶
۵-۶ حرکات دامنه ای ……………………………………………………………………………………………………………….. ۹۰
۵-۷ براساس سازندهای سطحی ………………………………………………………………………………………………. ۹۴
۵-۸ فرسایش خاک ………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۰۰
۵-۹ کاربری اراضی …………………………………………………………………………………………………………………… ۱۰۲
فصل ششم- ارزیابی و نتیجه گیری ……………………………………………………………… ۱۰۳
۶-۱ پاسخ به سوالات تحقیق …………………………………………………………………………………………………… ۱۰۴
۶-۱-۱ سوال اول تحقیق …………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۴
۶-۱-۲ سوال دوم تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. ۱۱۱
فهرست جدول ها
جدول ۳-۱ ویژگی های ایستگاه سینوپتیک …………………………………………………………………………… ۲۸
جدول ۳-۲ آمار بارندگی ایستگاه باران سنجی وسف …………………………………………………………….. ۳۳
جدول ۳-۳ آمار بارندگی ایستگاه باران سنجی فردو………………………………………………………………… ۳۳
جدول ۳-۴ طبقه بندی اقلیمی دو مارتن ………………………………………………………………………………… ۳۶
جدول ۴-۱ آمار جمعیتی منطقه ……………………………………………………………………………………………… ۴۳
جدول ۴-۲ آمار کشاورزی منطقه …………………………………………………………………………………………….. ۴۷
جدول ۴-۳ منابع آب منطقه …………………………………………………………………………………………………….. ۴۸
جدول ۵-۱ نفوذپذیری زمین ……………………………………………………………………………………………………. ۷۱
جدول ۵-۲ ضریب خطر از منظر عامل شیب …………………………………………………………………………. ۸۱
جدول ۵-۳ طبقه بندی حرکات توده ای …………………………………………………………………………………. ۹۱
جدول ۶-۱ کوه های مهم منطقه ……………………………………………………………………………………………. ۱۱۱
فهرست شکل ها
شکل ۱-۱ نقشه ی موقعیت استان قم در کل کشور ……………………………………………………………….. ۳
شکل ۱-۲ نقشه ی موقعیت منطقه ی کهک در استان قم و نسبت به استانهای همجوار…….. ۴
شکل ۲-۱ رسوبات دوران چهارم در غرب منطقه ……………………………………………………………………. ۱۶
شکل ۲-۲ صفحه ی گسلی در آهک های سازند قم……………………………………………………………….. ۱۸
شکل ۲-۳ گسل حصار ملابا جهت شمال غربی- جنوب شرقی ……………………………………………. ۱۹
شکل ۲-۴ نقشه ی زمین شناسی ……………………………………………………………………………………………. ۲۳
شکل ۲-۵ نقشه ی زمین شناسی منطقه ………………………………………………………………………………… ۲۳
شکل ۳-۱ نقشه ی موقعیت ایستگاه کهک ……………………………………………………………………………… ۲۸
شکل ۳-۲ نمودار میانگین دمای ماهانه …………………………………………………………………………………… ۲۹
شکل ۳-۳ نمودار میانگین دمای حداقل ماهانه ………………………………………………………………………. ۳۰
شکل ۳-۴ نمودار میانگین دمای حداکثر ماهانه ……………………………………………………………………… ۳۰
شکل ۳-۵ نقشه ی محد.وده سطوح هم دما …………………………………………………………………………… ۳۱
شکل ۳-۶ نمودار میانگین بارش ماهانه …………………………………………………………………………………… ۳۲
شکل ۳-۷ نمودار حداکثر بارندگی در ۲۴ ساعت…………………………………………………………………….. ۳۲
شکل ۳-۸ نقشه سطوح همباران ……………………………………………………………………………………………… ۳۴
شکل ۳-۹ نمودار رطوبت نسبی ……………………………………………………………………………………………….. ۳۵
شکل ۳-۱۰ نمودار میانگین روزهای یخبندان ………………………………………………………………………… ۳۶
شکل ۵-۱ طرح دندرتیک ………………………………………………………………………………………………………….. ۶۵
شکل ۵-۲ طرح پخشان ……………………………………………………………………………………………………………… ۶۶
شکل ۵-۳ طرح نابهنجار ……………………………………………………………………………………………………………. ۶۷
شکل ۵-۴ طرح شبه موازی ………………………………………………………………………………………………………. ۶۸
شکل ۵-۵ طرح موازی ………………………………………………………………………………………………………………. ۶۹
شکل ۵-۶ طرح شبه دندرتیک …………………………………………………………………………………………………. ۷۰
شکل ۵-۷ نقشه ی سطوح ارتفاعی ………………………………………………………………………………………….. ۷۶
شکل ۵-۸ رخنمون قشر گچ در واحد دشت سر ……………………………………………………………………. ۷۷
شکل ۵-۹ برونزدگی از جنس سازند قمف رخنمون در واحد دشت سر لخت …………………….. ۷۸
شکل ۵-۱۰ دشت سر انتهایی روستای ورجان ……………………………………………………………………….. ۸۰
شکل ۵-۱۱ نقشه ی شیب منطقه …………………………………………………………………………………………… ۸۲
شکل ۵-۱۲ نقشه ی جهت شیب …………………………………………………………………………………………….. ۸۳
شکل ۵-۱۳ وجود برونزدگی سنگی و میکروتراس ها………………………………………………………………. ۸۶
شکل ۵-۱۴ وجود برجستگی در طبقات سخت روستای سیرو ……………………………………………… ۸۷
شکل ۵-۱۵ وجود برجستگی در مناطق آهکی ………………………………………………………………………. ۸۸
شکل ۵-۱۶ وجود طبقات سخت ونرم در تیپ کوهستان با گیلویی ……………………………………… ۸۸
شکل ۵-۱۷ تخریب مکانیکی در پای دامنه …………………………………………………………………………….. ۸۹
شکل ۵-۱۸ توف های نازک تا متوسط لایه بین افق های آندزیتی ……………………………………… ۹۶
شکل ۵-۱۹ شرق و جنوب شرقی منطقه (ماهواره ای) …………………………………………………………. ۹۷
شکل ۵-۲۰ مرکز و جنوب منطقه (ماهواره ای) ……………………………………………………………………… ۹۸
شکل ۵-۲۱ غرب و جنوب غربی منطقه (ماهواره ای) …………………………………………………………… ۹۹
شکل ۵-۲۲ نیمه ی شمالی منطقه (ماهواره ای) ………………………………………………………………….. ۱۰۰
شکل ۵-۲۳ کاربری اراضی ………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۲
منابع و مآخذ
۱- احمدی، حسن ، ژئومورفولوژی کاربردی، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۸
۲- ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا ، جامعه شناسی توسعه، انتشارات کیهان، ۱۳۸۴
۳- ازکیا مصطفی و غفاری، غلامرضا، توسعه‌ی روستایی با تأکید بر جامعهی روستایی ایران، انتشارات نی ، ۱۳۸۳
۴- امامی، هاشم، شرح نقشهی زمین شناسی چهارگوش قم، انتشارات سازمان زمین شناسی کشور،۱۳۷۰
۵- بحرینی، سیدحسین، فرآیند طراحی شهری، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۷
۶- بخشداری کهک، آمار جمعیت بخش کهک، ۱۳۸۸
۷- بهفروز، فاطمه، فلسفهی روش شناسی تحقیق علمی در جغرافیا، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۸
۸- تودارو، مایکل، توسعه‌ی اقتصادی در جهان سوم، ترجمهی غلامعلی فرجادی جلد ۱، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، ۱۳۶۸
۹- حافظ نیا، محمدرضا، مقدمهای بر روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت، تهران، ۱۳۷۷
۱۰- حسینزاده، مهدی، قابلیت ژئومورفولوژیکی توسعه‌ی شهری بیرجند، پایاننامهی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکدهی جغرافیا، ۱۳۸۴
۱۱- خسروی، یونس و اشنویی، امیر، پدیدههای ژئومورفولوژی و تأثیر آنها در شکلگیری و تکامل شهر، مجموعه مقالات جایگاه ژئومورفولوژی در آمایش سرزمین و مدیریت محیط، ۱۳۸۷
۱۲- درویشزاده، علی ، زمین شناسی ایران، انتشارات پیام نور، ۱۳۷۷
۱۳- دیوید هریسون، جامعه شناسی نوسازی و توسعه، ترجمهی علیرضا کلدی، انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی، ۱۳۷۶
۱۴- رجائی- عبدالحمید کاربرد ژئومورفولوژی در آمایش سرزمین و مدیریت محیط، انتشارات قومس
۱۵- رضایی مقدم، محمدحسین و ثقفی، مهدی، کاربرد تکنیکهای جدید برای طبقهبندی و تحلیل مخاطرات ژئومورفولوژی در گسترش شهر تبریز، فصلنامهی مدرس علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، دوره ی ۹، ش۱، ۱۳۸۴
۱۶- رنجبر، محسن و زیدی، آصف، بررسی نقش ژئومورفولوژی در توانهای محیطی با استفاده از مدل فازی، مجموعه مقالات جایگاه ژئومورفولوژی در آمایش سرزمین و مدیریت محیط، ۱۳۸۷
۱۷- روستایی، شهرام و جباری، ایرج، ژئومورفولوژی مناطق شهری، انتشارات سمت، تهران، ۱۳۸۶
۱۸- رهنمایی، محمدتقی، مجموعه مباحث و روش‌های شهرسازی(جغرافیا)، چاپ اول، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری تهران، ۱۳۸۲
۱۹- زمردیان، محمدجعفر، کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه‌ریزی شهری و روستایی در رشتهی جغرافیا، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران، ۱۳۷۴
۲۰- زمانی پور، اسدالله، ترویج کشاورزی در فرآیند توسعه، انتشارات دانشکدهی کشاورزی بیرجند، مشهد، ۱۳۷۳
مقدمه
به طور کلی ستارگان دارای مراحل مختلف جنینی، کودکی و جوانی و پیری هستند.پس از اکتشاف برابری جرم و انرژی توسط انیشتن دانشمندان تشخیص دادند، که کلیه‌ستارگان باید تغییر و تحول یابند. هر ستاره هنگامی که نور، انرژی پخش می‌کند، مقداری‌از ماده خویش را مصرف می‌کند. ستارگان همیشگی نیستند، روزی به دنیا آمده‌اند وروزی هم از دنیا خواهند رفت. ستارگان گوی‌های بزرگی از گاز بسیار گرم هستند که به‌واسطه‌ی نورشان می‌درخشند.
در سطح دمای آنها هزاران درجه است و در داخل دمایشان بسیار بیشتر است. دراین دماها ماده نمی‌تواند به صورت‌های جامد یا مایع وجود داشته باشد. گازهایی که‌ستارگان را تشکیل می‌دهند بسیار غلیظ‌تر از گازهایی هستند که معمولاً بر سطح زمین‌وجود دارند. چگالی زیاد آنها در نتیجه فشارهای عظیمی است که در درون آنها وجوددارد.
بیان مسئله
ما در مکانی بسیار عظیم زندگی می‌کنیم که جهان نام دارد. فقط در پنجاه سال اخیریا همین حدودهاست که ما دریافته‌ایم جهان به راستی چه عظمتی دارد. کاملاً طبیعی است‌که بخواهیم مکانی را که در آن زندگی می‌کنیم بشناسیم و در پنجاه سال گذشته با کمک‌ابزارهایی که خود ساخته‌ایم توانسته‌ایم خانه‌ی بزرگ خود را بهتر بشناسیم. اکنون مادارای رادیوتلسکوپ، ماهواره کاوشگر، و بسیاری از ابزارهای دیگر هستیم که درباره‌جهان اطلاعاتی به ما داده‌اند، که شاید بیش از حد تصور دانشمندان است. اکنون مادرباره‌ی سیاهچاله‌ها، ابر نواخته‌ها و کوتوله‌های سفید اطلاعاتی بدست آورده‌ایم.درباره‌ی این که ستاره چگونه زاده شده باشد و چگونه بمیرد حقایق شگفت‌انگیزی کسب‌کرده‌ایم. هیچ چیز بیش از این دانسته‌ها، حیرت‌انگیز و جالب نیست. می‌دانیم که با چشم‌غیرمسلح در آسمان فقط هزاران ستاره را می‌بینیم، ولی با تلسکوپ می‌توانیم میلیاردهاستاره را ببینیم. خورشید ما فقط یک ستاره در میان این میلیاردها ستاره است. درباره‌ی‌شکل گروه عظیمی از ستارگان که خورشید ما یکی از آنهاست اطلاعاتی به دست‌آورده‌ایم و درباره‌ی گروههای دیگری از ستارگان نیز که از کهکشان ما بسیار دورندمطالبی آموخته‌ایم.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه………………………………………………………………………………………………… ۲
بیان مسئله…………………………………………………………………………………………. ۳
اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………. ۴
اهمیت پژوهش……………………………………………………………………………………. ۴
سؤال پژوهش…………………………………………………………………………………….. ۴
تولد ستاره…………………………………………………………………………………………. ۵
ستاره چیست؟……………………………………………………………………………………. ۵
ستارگان چقدر از ما دور هستند؟…………………………………………………………. ۸
نزدیکترین و دورترین ستاره کدام است؟……………………………………………… ۱۰
چرا ستاره می‌درخشد؟………………………………………………………………………. ۱۱
چرا برخی از ستارگان درخشان‌ترند؟………………………………………………….. ۱۲
انواع مختلف ستارگان…………………………………………………………………………. ۱۳
ستارگان دیگر……………………………………………………………………………………. ۱۶
دمای ستارگان…………………………………………………………………………………… ۱۷
ستارگان اصلی………………………………………………………………………………….. ۱۸
ستارگان متغیر………………………………………………………………………………….. ۱۸
دوتاییهای گرفتگی………………………………………………………………………………. ۱۹
ستارگان ثابت……………………………………………………………………………………. ۲۰
ستارگان موقت………………………………………………………………………………….. ۲۰
ستاره نوترونی………………………………………………………………………………….. ۲۲
منبع انرژی ستارگان………………………………………………………………………….. ۲۲
۱- انرژی پتانسیل گرانشی………………………………………………………………….. ۲۲
۲- انرژی حرارتی……………………………………………………………………………… ۲۲
۳- انرژی هسته‌ای…………………………………………………………………………….. ۲۳
جرم ستارگان……………………………………………………………………………………. ۲۳
حرکت ستارگان…………………………………………………………………………………. ۲۴
نامگذاری ستارگان…………………………………………………………………………….. ۲۵
رنگ ستارگان……………………………………………………………………………………. ۲۵
عمر ستارگان…………………………………………………………………………………….. ۲۶
رده بندی ستارگان…………………………………………………………………………….. ۲۷
سحابی سیاره‌ای………………………………………………………………………………… ۲۷
تأثیر نیروی گرانش بر زندگی ستارگان………………………………………………… ۲۷
تشکیل کوتوله سفید……………………………………………………………………………. ۲۸
تشکیل سیاهچاله………………………………………………………………………………… ۲۹
ستارگان دوتایی………………………………………………………………………………… ۲۹
تحول ستارگان………………………………………………………………………………….. ۳۰
نسل اول ستارگان……………………………………………………………………………… ۳۰
نسل دوم ستارگان…………………………………………………………………………….. ۳۱
نسل سوم ستارگان……………………………………………………………………………. ۳۱
قدر ظاهری……………………………………………………………………………………….. ۳۱
تکامل ستارگان………………………………………………………………………………….. ۳۲
مرگ ستارگان…………………………………………………………………………………… ۳۳
صور فلکی………………………………………………………………………………………… ۳۴
تجزیه و تحلیل…………………………………………………………………………………… ۳۶
منابع………………………………………………………………………………………………… ۴۰
منابع
۱- مور، پاتریک، ترجمه میر وحید تقوی، ۱۳۸۵، ستاره‌شناسی برای نوجوانان،تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
۲- لئوکوم، آرکدی، ترجمه دکتر سید خلیل خلیلیان، ۱۳۸۶، ستاره‌شناسی، تهران،فرجام.
۳- گورویچ، ال. ای و چرنین، ا. دی، ۱۳۷۸، اسرار کهکشان ما و ستارگان، مشهد،آستان قدس رضوی.
۴- آیسوف، ایزاک، ۱۳۷۵، تولّد و مرگ ستارگان، تهران، فرهنگ اسلامی.
۵- موسی قزوینی، ۱۳۸۳، نجوم، ستارگان و صور فلکی، قزوین، پرک.